Cerrahi Robot ve Robotik Cerrahinin Avantajları

Cerrahi robot nedir? 

Cerrahi robot, cerrahi aletlerin konumlandırılmasına ve hareketlerinin kontrol edilmesine yardımcı olmak üzere programlanabilen, bilgisayar kontrollü bir cihazdır. Robotik cerrahi, genellikle laparotomi (açık cerrahi) ile gerçekleştirilen veya geleneksel laparoskopi için çok karmaşık olan ameliyatları gerçekleştirmeyi mümkün kılan minimal invaziv bir yöntemdir. Robotik cerrahi sistemi cerrahın ameliyatı yaptığı bir konsol, hasta başında cerrahın verdiği direktifleri uygulayan hasta başı konsolu ve görüntüleri yansıtan bir ekran olmak üzere üç sistemin entegrasyonundan oluşur.

Cerrah konsolundan verilen komutlar, hasta konsolunda bulunan robota aktarılır. Laparoskopik ameliyatlarda olduğu gibi karın duvarından, yapılacak ameliyata göre kesiler yapılarak trokar adı verilen el aletlerinin rahatlıkla karın içerisine girmesini ve hareket etmesini sağlayan aletler girilir. Yapılacak ameliyata göre uygun trokardan 3 boyutlu görüntüleme sistemi girilir. Görüntüleme cihazı robot kontrollü olduğu için titreme yapmaz ve cerrah, gerçeğe oldukça yakın üç boyutlu bir görüşe sahip olur. Optik sistem yüksek çözünürlüklü ve görüntü fiberoptik kameralar ile aktarıldığından dolayı görüntü yaklaştırılsa da görüntü kaybı olmaz. Cerrah dar alanlarda ve derinliklerde normal görüş alanından daha iyi görüntüleri sağlayabilir. Ardından diğer trokarlardan yapılacak cerrahide gerekli olan el aletleri girilir. El aletleri ile robotik konsol bağlantısı sağlanır. Cerrah, cerrah konsoluna oturarak el hareketleri ile robotik konsol hareketlerini yönetir. 720 derecelik dönüş açısına sahip olan robotik kollar, insan elinin yapması mümkün olmayan hareketlerin kolaylıkla yapılabilmesine imkan tanır. Cerrahın ellerindeki küçük titremeler, robot kontrolünde olan cerrahi gereçlere yansımaz. Böylece cerrahide yaşanabilen hata payı mümkün olan en düşük seviyeye indirilir.

Robotik cerrahinin avantajları: Robot yardımlı cerrahinin geleneksel laparoskopiye göre başlıca avantajları şunlardır:
 

1. Üstün görüntü kalitesi: Geleneksel laparoskopi, ameliyat alanının iki boyutlu (2D) görüntülenmesini sağlar. Robotik sistemler, kameranın hızlı yakınlaştırmasına ve kaydırmasına izin verirken 3 boyutlu (3D) bir görüş sağlar. Robotik cerrahi sistemler otomatik beyaz dengeleme, kalibrasyon ve odaklama ile gelişmiş görselleştirmeye sahiptir.

    

2. Mekanik Üstünlük: Sert geleneksel aletler insizyondan geçtiğinde bir dayanak noktası etkisi yaratılır, böylece cerrahın elinden aletin çalışan ucuna doğru hareketin tersine çevrilmesine yol açar. Trokar içine bir alet sokulduğunda, karın duvarı dayanak noktası görevi görür. Bir cerrahın eli bir yönde hareket ettiğinde, alet ters yönde hareket eder. Bir hasta şişman ise, alete daha fazla tork uygulanır ve laparoskop gibi daha küçük kalibreli sert aletler kırılabilir. Robotik aletlerin kırılma olasılığı daha düşüktür, bu nedenle birçok cerrah obezite hastalarında robot yardımlı laparoskopiyi tercih etmektedir. Bunun nedeni, tüm robotik aletlerin 8 mm genişliğinde olması ve robotik kollara, bunların da robotik kanüllere (trokarlara) bağlı olmasıdır. Karın duvarının her alete uyguladığı kuvvet, trokar ve mekanik robotik kol tarafından sürdürülür. Robotik laparoskopun çapı 8 veya 11 mm'dir ve ayrıca robotik skop koluna kenetlenmiş bir trokar yoluyla sokulur. Aksine, geleneksel laparoskopi daha küçük trokarlardan sokulan 3 veya 5 mm'lik aletlerle yapılır. Ayrıca, insan koluna ve eline benzer şekilde robotik aletler, dikiş atmayı kolaylaştıran bilek benzeri veya "EndoWrist" hareketine izin veren yedi serbestlik derecesine sahiptir. Geleneksel sert laparoskopik aletlerin yalnızca dört serbestlik derecesi vardır.
    
3. Aletlerin cerrahi alanda stabilizasyonu: Geleneksel laparoskopide, cerrahın yaptığı küçük hareketler güçlendirilir (hatalar veya el titremesi dahil). Robot yardımlı cerrahi, cerrah titremesini en aza indirir.

    

4. Ameliyatı yapan cerrah için arttırılmış ergonomi: Robotik sistemleri kullanırken cerrahın oturması, özellikle geleneksel laparoskopi ve açık karın cerrahisi ile karşılaştırıldığında önemli ergonomik faydalar sağlar. Oturmak tüm cerrahlar için ergonomiyi iyileştiriyor gibi görünse de uzun süre ayakta durmak zorunda kalmamak özellikle hamile olan, ortopedik veya hareket kısıtlılığı olan veya vücut kitle indeksi yüksek hastaları ameliyat eden cerrahlar için faydalı olabilir.

KAYNAKLAR:

1)     Herron DM, Marohn M; SAGES-MIRA Robotic Surgery Consensus Group. A consensus document on robotic surgery. Surg Endosc. 2008 Feb;22(2):313-25; discussion 311-2.

2)     Oppenheimer P, Weghorst S, MacFarlane M, Sinanan M. Immersive surgical robotic interfaces. Stud Health Technol Inform. 1999;62:242-8.

3)     Moss EL, Sarhanis P, Ind T, Smith M, Davies Q, Zecca M. Impact of Obesity on Surgeon Ergonomics in Robotic and Straight-Stick Laparoscopic Surgery. J Minim Invasive Gynecol. 2020 Jul-Aug;27(5):1063-1069.

4)     Wee IJY, Kuo LJ, Ngu JC. A systematic review of the true benefit of robotic surgery: Ergonomics. Int J Med Robot. 2020 Aug;16(4):e2113.