KOLOREKTAL POLİPLERE GENEL BAKIŞ
Bazı polip türleri (adenom olarak adlandırılır) kanserli olma potansiyeline sahipken, diğerlerinin (hiperplastik veya inflamatuar polipler) kansere dönüşme ihtimali yoktur.
Kolon poliplerinden kaynaklanan risk düşünüldüğünde, aşağıdaki noktalar göz önünde bulundurulmalıdır:
Kolonoskopi yada diğer tarama yöntemleri sırasında polip bulunduğunda yapılacak en iyi yaklaşım polipin sayısına, tipine, boyutuna ve konumuna bağlıdır. Adenomu çıkarılmış kişiler, zamanla çıkarılması gereken yeni polipler gelişebileceğinden, takip muayenesi gerektirecektir.
KOLOREKTAL POLİP NEDENLERİ
Polipler, sanayileşmiş ülkelerde yaşayan tüm ırkların kadın ve erkeklerinde çok yaygındır, bu da gelişimlerinde beslenme ve çevresel faktörlerin rol oynadığını düşündürür.
Yaşam tarzı
Kesin nedenler tam olarak anlaşılmasa da yaşam tarzı risk faktörleri şunları içerir:
Öte yandan, aspirin ve diğer nonsteroid antiinflamatuar ilaçların kullanımı ve yüksek kalsiyumlu diyet koruyucu bir etkiye sahip olabilir.
İleri yaş:
Polipler ve kolorektal kanserler 40 yaşından önce yaygın değildir. Vakaların yüzde doksanı 50 yaşından sonra ortaya çıkar ve erkeklerde polip gelişme olasılığı kadınlardan biraz daha fazladır; bu nedenle kolon kanseri taraması genellikle her iki cinsiyet için 50 yaşından itibaren önerilir.
Küçük bir polipin kansere dönüşmesi yaklaşık 10 yıl sürer.
Aile öyküsü ve genetik
Ailede herhangi birinde kolon polibi veya kolon kanseri öyküsü, yakın biyolojik akrabalarda veya birden fazla aile üyesinde erken yaşta geliştiyse, bir sağlık uzmanıyla görüşülmelidir.
Genel bir kural olarak, ailesinde kanser veya polip öyküsü olan kişilerde kolon kanseri taraması daha erken yaşta başlar.
Bazı nadir genetik hastalıklar, nispeten erken kolorektal kansere yakalanma ihtimalini artırır.
KOLOREKTAL POLİP TÜRLERİ
En yaygın polip türleri hiperplastik ve adenomatöz poliplerdir.
Hiperplastik polipler
Hiperplastik polipler genellikle küçüktür, kolonun uç kısmında (rektum ve sigmoid kolon) bulunur, malign olma potansiyeli neredeyse yoktur ve endişe verici değildir.
Kolonoskopi sırasındaki görünüme bağlı olarak bir hiperplastik polipi adenomatöz polipten ayırmak her zaman mümkün değildir, bu da hiperplastik poliplerin mikroskobik incelemeye izin vermek için sıklıkla çıkarılması ve biyopsi yapılması gerektiği anlamına gelir.
Adenomatöz polipler
Kolon poliplerinin üçte ikisi adenomdur. Bu poliplerin çoğu kansere dönüşme potansiyeline sahip olmalarına rağmen hepsi kansere dönüşmezler.
Adenomlar mikroskop altında görüldüğü gibi büyüklüklerine, genel görünümlerine ve spesifik özelliklerine göre sınıflandırılır.
Genel bir kural olarak, adenom ne kadar büyükse, sonunda kanser olma olasılığı o kadar yüksektir. Sonuç olarak, büyük polipler genellikle kanseri önlemek ve mikroskobik inceleme için takip testlerine rehberlik etmek için tamamen çıkarılır.
Malign polipler
Kanserli hücreler içeren polipler, malign polipler olarak bilinir. Malign polipler için optimal tedavi, kanserin boyutuna (mikroskopla incelendiğinde) ve diğer bireysel faktörlere bağlıdır.
KOLOREKTAL POLİP TANISI
Polipler genellikle semptomlara neden olmazlar, ancak kolon kanseri tarama muayenesi (sigmoidoskopi veya kolonoskopi gibi) sırasında veya dışkıda gizli kan için pozitif bir tarama testinden sonra tespit edilebilirler.
Kolonoskopi, kolonu polipler açısından değerlendirmenin en iyi yoludur çünkü klinisyenin kolonun içini tam olarak görmesini ve bulunan poliplerin çoğunu çıkarmasını sağlar (bazen büyük poliplerin ayrı bir prosedür sırasında çıkarılması gerekir).
Bir polipi örten doku normal kolon dokusu ile aynı görünebilir veya hafif renk değişikliklerinden ülserasyon ve kanamaya kadar değişen doku değişiklikleri olabilir. Bazı polipler düzdür ("sapsız") ve diğerleri bir sap üzerinde uzanır ("saplı").
Kolonoskopi, poliplerin takip muayenesi için en iyi tarama ve takip yöntemidir.
KOLON POLİPLERİNİN ÖNLENMESİ
Kolorektal kanser, kanser öncesi polipler (yani adenomlar) malign (kanserli) hale gelmeden önce tespit edilip çıkarılırsa önlenebilir. Zamanla, küçük polipler yapılarını değiştirebilir ve kanserli hale gelebilir. Polipler genellikle kolonoskopide bulunduğunda çıkarılır, bu da polipin kansere dönüşme ihtimalini ortadan kaldırır.
Polipleri çıkarmak için kullanılan tıbbi terim polipektomidir. Çoğu polipektomi kolonoskopi işlemi sırasında yapılabilir.
Küçük polipler kolonoskopi cihazının içinden geçebilen küçük aletlerle çıkarılabilir.
Daha büyük polipler genellikle polip tabanının etrafına bir ilmik (snare) yerleştirilerek tabanı koter denilen bir cihazla yakılarak/kesilerek çıkarılır. Koter, polip çıkarıldıktan sonra kanamayı durdurmaya da yardımcı olur.Polip alınması ağrılı değildir. Ayrıca kolonoskopi öncesi ağrıyı önlemek için sakinleştirici ilaç verilir. Nadiren, bir polip, ameliyat sırasında çıkarılamayacak kadar büyük olabilir. Bu da daha sonra cerrahi bir prosedüre ihtiyaç duyulacağı anlamına gelir.
Komplikasyonlar
Polipektomi, birkaç potansiyel risk ve komplikasyona sahip olmasına rağmen güvenlidir. En yaygın komplikasyonlar kanama ve perforasyondur (kolonda bir delik oluşturma). Bazen perforasyon için ameliyat gerekebilir. Neyse ki, bu nadiren olur (kolonoskopi olan 1000 hastadan biri). Ayrıca işlem sırasında yada sonrasında kanama olabilir, bu kanamalar genellikle kolonoskopi sırasında kanama bölgesine koterizasyon uygulanarak (ısı uygulayarak) kontrol edilir;
İlaç kullanımı
Aspirin, ibuprofen ve naproksen gibi nonsteroid antiinflamatuar ilaçlar genelliklekolonoskopinizden önce devam edilmelidir. Asetaminofen almak güvenlidir. İhtiyaç duyan insanlar varfarin gibi pıhtılaşmayı önleyici ilaçlar, nasıl ve ne zaman durdurulup devam edileceğini tartışmalıdır
KOLON KANSERİNİ ÖNLEME
Takip kolonoskopisi
Poliplerin doku analizinin sonuçları (patoloji), hastalarla tartışılmalı ve takip kararı buna göre verilmelidir.
Adenomatoz polipli kişilerde daha fazla polip gelişme riski daha yüksektir. Üç kez yapılan tekrar kolonoskopide adenomların bulunma olasılığı yüzde 25 ila 30 arasındadır.
Polipler çıkarıldıktan sonra kolonoskopinin tekrarlanması önerilir. Bunun için tam zaman aralığı birkaç faktöre bağlı olarak değişir:
Barsağın iç yüzeyini tam olarak muayene edebilmek için kolonoskopiden önce bir bağırsak hazırlığı gereklidir. Eğer bağırsak hazırlığı yeterli yapılmazsa, dışkı kolonda kalabilir ve küçük ila orta boy polipleri görmek zor yada imkansız hale gelebilir. Bu gibi durumlarda, kolonoskopi yapıldığında barsak temizliği yeterli değilse, işlem uygun bir barsak temizliği yapılarak tekrarlanmalıdır.
Tarama hayat kurtarır. Kolon kanseri için düzenli tarama yaptıran kişilerin kolon kanserine yakalanması ve kolon kanserine bağlı olarak ölme ihtimalleri çok daha azdır.
Yaşam tarzı önlemleri: